W 2016 roku Biblioteka Pedagogiczna w Bolesławcu obchodziła jubileusz 65-lecia istnienia. Wydarzenie to stało się pretekstem do podjęcia próby odtworzenia jej losów. Rekonstrukcja obejmująca lata 1952 – 2016 opiera się głównie na zachowanej dokumentacji, typu sprawozdania z działalności, plany pracy, listy obecności pracowników, pisma wpływające.

Ze względu na pojawiające się liczne nieścisłości a nawet rozbieżności   w odnalezionych dokumentach, wiele informacji ma charakter wyłącznie orientacyjny. Dotarcie tylko do określonych materiałów wytyczyło obszar, który obejmuje owo opracowanie. Być może będzie ono stanowiło podstawę do dokładniejszego odtworzenia historii, poszukiwań dodatkowych dokumentów, podjęcia polemiki   lub spisania wspomnień przez osoby związane z Biblioteką i znające jej dzieje.

Zachęcamy Państwa do zapoznania się z dziejami naszej placówki.

Tym razem przedstawiamy użytkowników  Biblioteki.

Małgorzata Laskowska

Użytkownicy Biblioteki

W pierwszych latach działalności placówki, czytelnikami mogli być wyłącznie nauczyciele[1]. Dostępu do zgromadzonych zbiorów nie odmawiano jednak nikomu. Sytuację tę obrazuje sprawozdanie sporządzone przez Jana Gębskiego za 1 kwartał 1954 roku. Nauczyciele stanowili ok. 93% wszystkich użytkowników. Wśród 69 osób korzystających z Biblioteki znaleźli się również 2 pracownicy administracji szkolnej, 2 uczniów oraz 1 pracownik KP PZPR.

Początkowo ze zbiorów  korzystali 3 razy w tygodniu, w lokalu Biblioteki. Zadaniem priorytetowym było jednak dotarcie z fachową literaturą do jak największej grupy odbiorców, rozproszonych po całym powiecie. Praktyką stało się więc dostarczanie przez opiekuna Biblioteki ciekawych publikacji wprost do szkół i bezpośrednia promocja wśród rzeczywistych czytelników Biblioteki oraz potencjalnych odbiorców.

Z założenia podobne zadanie miały spełniać organizowane w szkołach od 1954 roku punkty biblioteczne. Od początku jednak większość z nich nie wywiązywała się z oczekiwań nauczycieli i organizatorów.

W tym samym czasie, według Jana Gębskiego, ówczesnego opiekuna Biblioteki, nauczyciele dokształcający się lub studiujący zaocznie napotykali na duże trudności w zaspakajaniu swoich potrzeb.

Podobnie w 1966 roku, czytelnicy nie mogli poczuć się zaopiekowani przez Bibliotekę. Nie mieli możliwości zapoznania się z aktualnymi nowościami wydawniczymi, brakowało poradnictwa bibliograficznego i czytelniczego[2].

Początkowo, przy założeniach, że użytkownikami Biblioteki jest głównie kadra pedagogiczna, liczba nauczycieli zatrudnionych w powiecie miała ogromny wpływ na pracę Biblioteki. W 1954 roku stanowili oni 93 % użytkowników.

Na zróżnicowanie grupy czytelników znaczny wpływ miała przeprowadzona w 1971 roku reforma oświaty oraz związana z nią intensyfikacja podnoszenia poziomu kwalifikacji czynnych zawodowo nauczycieli. Dokonywała się ona dwoma drogami – poprzez studia zaoczne  i zdawanie egzaminów kwalifikacyjnych odpowiadających wyższym studiom zawodowym. W latach 1973-1985 z samych tylko bolesławieckich szkół podstawowych studia zaoczne ukończyło 75 nauczycieli, a 50 kolejnych zdało egzamin kwalifikacyjny[7]. Do całości należy jeszcze doliczyć nauczycieli uczących w innych szkołach, zlokalizowanych na terenie miasta oraz okolicznych miejscowościach. Intensywne dokształcanie miało ogromny wpływ na liczbę korzystających z Biblioteki. Dla porównania w roku 1970 odnotowano 527 użytkowników, dwa lata później już 966, w 1978 roku – 1352, a w 1984 roku już 1406 użytkowników[8].

Od 1973 roku, zgodnie z postanowieniem Rady Bibliotecznej i Dyrekcji Pedagogicznej Biblioteki Powiatowej prócz tego, że szczególną opieką byli otoczeni studiujący nauczyciele, krąg czytelników rozszerzył się o maturzystów i pozostałych uczniów szkół średnich, studentów, uczennice Liceum Pedagogicznego dla Wychowawczyń Przedszkoli. Pojawienie się nowych grup czytelników uwidoczniło się w proporcjach. W 1970 nauczyciele stanowili już tylko 56,7%.

W latach siedemdziesiątych XX wieku, Biblioteka znacznie rozwinęła działalność propagującą czytelnictwo. Czytelnicy mogli od tej pory korzystać     z lekcji bibliotecznych, wykazów literatury, wystawek tematycznych, nowości pedagogicznych i wypożyczeń międzybibliotecznych. W 1975 roku praca Biblioteki była wysoko oceniana, osiągnęła też wysoki wskaźnik w zakresie liczby czytelników. Zgodnie z oceną działalności dokonanej przez Pedagogiczną Wojewódzką Bibliotekę z Wrocławia z 11.04.1975 roku, z jej usług korzystało ponad 70% nauczycieli z całego powiatu.

W ostatnich latach Biblioteka coraz bardziej otwiera się na potrzeby lokalnego społeczeństwa. Zdobywa nowych czytelników spoza kręgu nauczycieli i studentów. Stara się również zaspakajać potrzeby swoich użytkowników kompleksowo. Oprócz literatury fachowej proponuje coraz szerszy zakres literatury pięknej, rozrywkowej, zarówno dla dorosłych jak  i dzieci i młodzieży. Coraz częściej w organizowanych w Bibliotece spotkaniach promujących czytelnictwo i przybliżających działalność Biblioteki, uczestniczą przedstawiciele różnych grup wiekowych – od najmłodszych grup przedszkolnych, poprzez dzieci i młodzież szkolną aż po seniorów.

Fot. Zajęcia biblioteczne dla grup przedszkolnych, 2016 rok. Źródło: Biblioteka Pedagogiczna w Bolesławcu

Fot. Odwiedziny w Bibliotece grupy przedszkolnej, 2016 rok. Źródło: Biblioteka Pedagogiczna w Bolesławcu

Fot.: Spotkanie z podopiecznymi z Domu Dziennego Pobytu w Bolesławcu, 2016 rok. Źródło: Biblioteka Pedagogiczna w Bolesławcu

Od kilku lat Biblioteka zyskuje nowych użytkowników. Od 7 stycznia 2011 roku placówka ma swój profil na Facebooku, a od 12 grudnia 2013 roku nową stronę internetową. Od lutego 2016 roku w ofercie ma również e – booki. Sprawiło to, że coraz więcej osób odwiedza Bibliotekę wirtualnie i za pośrednictwem mediów uczestniczy w  podejmowanych przez nią działaniach, ogląda wystawy, dowiaduje się o podejmowanych akcjach, pojawiających się nowościach, czy śledzi ciekawostki z jej życia.

[1] Bolesławiec zarys monografii miasta/ pod red. Tadeusza Bugaja, Krystyna Matwyowskiego. Wrocław 2001, s. 359.

[2] Sprawozdanie z komisyjnego wyjazdu służbowego do Pedagogicznej B-ki Pow. w Bolesławcu w dn. 24V1966 r.

[3] Tabela wybiórczo wykazuje nauczycieli zatrudnionych w Bolesławcu, bez uwzględnienia całego powiatu. Daje jednak ogólny obraz ilości nauczycieli, którzy mogą być brani pod uwagę.

[4] Na podstawie: Edmund Maliński Szkolnictwo w Bolesławcu w latach 1945-2006: szkice i materiały, Bolesławiec 2006; s. 37

[5] Na podstawie: Edmund Maliński Szkolnictwo w Bolesławcu w latach 1945-2006: szkice i materiały, Bolesławiec 2006; s. 34.

[6] Brak danych

[7] Na podstawie: Edmund Maliński Szkolnictwo w Bolesławcu w latach 1945-2006: szkice i materiały, Bolesławiec 2006; s. 37

[8] Patrz: tabela Liczba czytelników w poszczególnych latach.

[9] Ze względu na różnorodny zakres wykazywania danych w poszczególnych sprawozdaniach, nie można jednoznacznie ich zestawić.

[10] Dane na podstawie: Bolesławiec. Zarys monografii miasta. Pod red. T. Bugaja, K. Matwijowskiego. Wrocław 2001, s. 332.

oprac. Małgorzata Laskowska